🎉 SUMMER COMPANY HOLIDAY ☀️ We would like to inform you that our team will be taking a short summer break from July 4th to July 11th, 2025. Orders will be accepted throughout this period without any restrictions, but all of them will be processed and shipped on Monday, July 14th, 2025. Thank you for your understanding and patience. We wish you a wonderful summer full of relaxation and refreshing moments! 🍹🌞

Essencia, forditaš, mášláš: Wina tokajskie, których musisz spróbować!

Kategorie win tokajskich

Wina Tokaj to prawdziwa perełka wśród win. Ich wyjątkowość polega nie tylko na specyficznych warunkach regionu Tokaj, ale także na starannym i precyzyjnym przetwarzaniu winogron. Wina Tokajowe dzieli się na kilka kategorii ze względu na zawartość cukru resztkowego, sposób produkcji i dojrzewanie.

Podstawowy podział win tokajskich dzieli się na wytrawne, półwytrawne, półsłodkie i słodkie. Wina wytrawne mają zawartość cukru resztkowego do 4 g/l, półwytrawne 4-12 g/l, półsłodkie 12-45 g/l, a wina słodkie zawierają cukier powyżej 45 g/l. Jednak w przypadku win tokajskich podział ten nie jest tak istotny, gdyż ich realna wartość kryje się w konkretnych kategoriach, takich jak rodzime, selekcja, esencja, forditaš czy mášláš.

Naturalne wino Tokaj produkowane jest z jagód niesortowanych, czyli mieszanki jagód zdrowych i cibeb (rodzynkowopodobnych). Udział cijebu zależy od pogody w danym roku. W gorszych rocznikach produkowane jest wino naturalne wytrawne o zawartości cukru resztkowego do 10 g/l, w lepszych rocznikach wino naturalne może być słodkie o zawartości cukru powyżej 10 g/l, zwykle 30-60 g/l. Dojrzewanie oksydacyjne w nie do końca pełnych beczkach jest typowe dla win naturalnych. Wino oddziela się od powietrza jedynie warstwą drożdży, co nadaje temu winu charakterystyczny kolor, smak i aromat. Tradycyjnie wina rodzime dojrzewają przez co najmniej 2 lata, z czego co najmniej rok w drewnianej beczce. Od rocznika 2016 czas starzenia w beczce został skrócony do 6 miesięcy.

Wyjątkową kategorią są wyselekcjonowane wina z Tokaju zwane „aszú”. Powstaje poprzez dodanie dokładnej ilości cibebu do cydru lub wina. Ilość cibes odmierza się w putniach (około 25 kg cibes) i dodaje do 136-litrowej beczki, tzw. zbiry. W zależności od liczby putni cijeb na beczkę, wybrane wina są oznaczone jako 3-6 putni. Im więcej podróżuje, tym wino jest słodsze i bardziej skoncentrowane. W przeszłości istniały także 1-2 selekcje podróżnicze, lecz od 1997 roku nie były one produkowane.

W 2013 roku nastąpiła istotna zmiana w produkcji selekcji tokaju. Zamiast systemu putna wprowadzono 4 kategorie według zawartości cukru resztkowego - 60, 90, 120 i 150 g/l, co odpowiada około 3-6 selekcjom putna. Nazwa „aszú” zarezerwowana jest tylko dla najwyższej kategorii o zawartości cukru 150 g/l i więcej, aż do granicy 450 g/l, gdzie zaczyna się esencja tokajska . Podobnie jak w przypadku win rodzimych, wybrane wina dojrzewają oksydacyjnie w częściowo pełnych beczkach. Tradycyjnie dojrzewają przez co najmniej 3 lata, z czego co najmniej 2 lata w drewnie. Po 2013 roku czas starzenia w beczce został skrócony do 18 miesięcy.

Prawdziwą perłą wśród win tokajskich jest esencja tokajska . Powstaje w wyniku powolnej fermentacji samotoku – czystego soku, który samoistnie wypływa z zmielonych nasion pod własnym ciężarem. Jest to niezwykle rzadki i drogi produkt. Do wyprodukowania 1 litra esencji potrzeba aż 3 ton cijebu, co odpowiada zbiorom z 10 hektarów winnic! Ze względu na dużą zawartość cukru (400-900 g/l) fermentacja przebiega bardzo powoli, rzędu 1% alkoholu rocznie. Rezultatem jest napój o zawartości alkoholu 4-6%, z setkami gramów cukru resztkowego i niemal oleistą konsystencją. Esencja dojrzewa co najmniej 3 lata, z czego 2 lata w beczce. Żywotność esencji tokajskiej jest praktycznie nieograniczona, przy odpowiednim przechowywaniu może przetrwać setki lat.

Inne ciekawe specjały tokajskie to „ forditáš ” i „ mášláš ”. Forditáš powstaje poprzez polewanie moszczu lub wina na matoliny (prasy) z nasion, natomiast mášláš powstaje poprzez polewanie go mułem drożdżowym pozostałym po produkcji selekcji lub rodzimych. Wina wzbogacone w ten sposób zyskują wyrazisty bukiet i smak. Obecnie nie są one sprzedawane komercyjnie, jednak wiele małych rodzinnych winiarni nadal produkuje je na własny użytek.

W ostatnich latach pojawiły się bardziej nowoczesne specjały tokajskie, które łączą tradycyjne odmiany tokaju z nowymi metodami produkcji. Wino lodowe Tokaj zostało po raz pierwszy wyprodukowane w 1999 roku w Chateau Pajzos na Węgrzech. Wykorzystuje klasyczną metodę produkcji wina lodowego w połączeniu z odmianami tokaju. Dzięki rosnącemu popytowi w ostatnich latach znacząco wzrosła produkcja wina lodowego Tokaj.

Na Słowacji odnajdujemy tradycję produkcji wina słomkowego Tokaj . Jest to metoda produkcji wina słomkowego stosowana do odmian winorośli Tokaj. Po odszypułkowaniu winogrona suszy się na słomie lub matach, co zagęszcza cukry i daje słodkie, charakterystyczne wino o niepowtarzalnym charakterze.

Interesujące są także wina apelacyjne Tokaj , które wykorzystują odmiany Tokaj w połączeniu z klasycznym systemem atrybutów. Na Węgrzech wina te są zwykle etykietowane jako „késöi szüretélésü” (w dosłownym tłumaczeniu oznacza późne zbiory ), na Słowacji stosuje się podobny system etykietowania jak w Czechach. Niektóre węgierskie późne zbiory mogą dorównać jedynie naszej selekcji jagód i selekcji z cjeb pod względem jakości cydru.

Na koniec nie możemy zapomnieć o wyjątkowym tokajskim specjale Vinum Tokajense Passum , znanym również jako Stanza Eszencia. To przysmak tokajski, niesfermentowana słodka esencja z kilkomaset gramami „resztkowego” cukru. Do połowy XX wieku bezalkoholowa esencja z cijebu sprzedawana była wyłącznie w aptekach jako korzystny dla zdrowia produkt winiarski. Obecnie większość produkcji importowana jest z Japonii, gdzie dystrybuowana jest jako naturalny suplement diety zapobiegający chorobom cywilizacyjnym. Produkt ten charakteryzuje się oleistą konsystencją i wyraźnym smakiem cijebu.

Wina tokajskie słyną z długiego okresu przydatności do spożycia. Wybrane wina i esencje mogą dojrzewać i rozwijać się przez dziesiątki do setek lat, jeśli są odpowiednio przechowywane. Znane są przypadki win tokajskich, które zachowały doskonałą kondycję nawet 200-300 lat po zbiorach. Oczywiście potencjał długotrwałego starzenia zależy od jakości rocznika, staranności podczas produkcji i odpowiednich warunków przechowywania.

Niezależnie od tego, czy jest to wytrawna rodzima selekcja, słodka selekcja 6-putna, czy rzadka esencja, wina Tokaj oferują niezapomniane wrażenia smakowe. Są ucieleśnieniem starannej pracy człowieka w doskonałej harmonii ze sprzyjającymi warunkami naturalnymi. Każda butelka kryje w sobie kawałek historii i odzwierciedla umysł tokajskich winiarzy, którzy od wieków doskonalili swoje rzemiosło. Degustacja prawdziwego wina tokajskiego oznacza dotknięcie tej żywej tradycji i poczucie dumy i pokory, z jaką tokajscy winiarze podchodzą do swojej misji.